قرارداد اجاره ای (charter party)
قرارداد اجاره ای، چون بعضی از کشتی ها بصورت دربست اجاره میشوند لذا برحسب شرایط اجاره قراردادهایی موجود است که چارتر پارتی نامیده میشود وکلیه تعهدات اجاره کننده و اجاره دهنده با ذکر مشخصات کشتی در آن مندرج است.
دیسپاچ (dispatch)
پاداش مربوط به تخلیه و بارگیری قبل از انقضای موعد مقرر، معمولا چون برطبق شرایط کشتی های اجاره ای برای تخلیه و بارگیری حد نصابی خاص پیش بینی شده است لذا چنانچه بیشتر از میزان پیش بینی شده در قرارداد تخلیه و بارگیری انجام گیرد زمان تسریع بعنوان پاداش بعنوان پاداش طرف قرارداد پرداخت خواهد شد و اصطلاحا Dispatch نامیده می شود.
دموراژ ( demurrage)
هزینه معطلی کشتی دموراژ نقطه مقابل دیسپاچ است بدین معنی که چنانچه حد نصاب بارگیری و تخلیه کمتر از میزان پیش بینی شده در قرارداد باشد زمان معطلی بعنوان جریمه از طرف صاحب کالا پرداخت خواهد شد که اصطلاحا دموراژ نامیده میشود.
سورشارژ (surcharge )
اضافاتی که به کرایه تعلق میگیرد.
LIFO(liner in free out)
بارگیری به عهده کشتیرانی ولی تخلیه به عهده صاحب کالا است.
LILO(liner in, liner out)
مخارج بارگیری و تخلیه به عهده کشتیرانی است.
FILO(free in, liner out)
مخارج بارگیری و تخلیه هر دو به عهده اجاره کننده و یا صاحب کالا می باشد.
FIO(free in & out)
مخارج بارگیری و تخلیه هر دو به عهده اجاره کننده و یا صاحب کالا می باشد.
(GRT)
این ظرفیت عبارت است از ظرفیت فضاهای موجود در کشتی که عبارتند از: انبارهای کالا، کلیه مخازن مربوط به سوخت و آب و غیره، موتورخانه، فضاهای موردنیاز برای مسافرین و خدمه و فضاهای بالای عرشه که قابلیت بارگیری بر روی آنها وجود دارد. این ظرفیت بر حسب فوت مکعب محاسبه و هر 100 فوت مکعب برابر یک تن ظرفیت خالص کشتی است.
ظرفیت خالص کشتی(NRT)
این ظرفیت در حقیقت همان ظرفیت ناخالص کشتی است. با توجه به این که فضاهای مربوط به خدمه و موتورخانه از آن کسر می گردد.
ظرفیت بارگیری (DWT)
این ظرفیت عبارتست از میزان باری که در انبارهای کشتی و مخازن سوخت و آب و غیره می توان بارگیری نمود. همچنین این ظرفیت شامل وزن مسافرین و خادمه سوار بر کشتی نیز می باشد، واحد اندازه گیری این ظرفیت تن (هزار کیلوگرم) می باشد.
آب خور کشتی (Draft)
ارتفاعی که کشتی در حداکثر بارگیری به آب می نشیند را آب خور کشتی می نامند.
دوبه (Barge)
عبارتست از وسایل نقلیه آبی بزرگتر از قایق های معمولی که خود موتور ندارند، ولی به وسیله یدک برهای موتوردار کشیده می شود.
دوبه کاری(barging)
در مواردی که کشتی در لنگرگاه توقف می کند و محموله آن به وسیله دوبه یا بارج به اسکله و ساحل حمل میشود، دوبه کاری انجام میگیرد.
لنگرگاه(anchorage)
در بنادری که اسکله کافی و مساعد برای پهلو گرفتن کشتی ها وجود ندارد. خواه از لحاظ ترافیک اسکله باشد یا به دلیل عظمت کشتی آبخور کافی در اسکله نباشد، کشتی در فاصله ای از اسکله لنگر می اندازد که از لحاظ عمق و محفوظ بودن از موج و طوفان مساعد باشد. در این مکان که لنگرگاه خوانده میشود، کشتی کالای خود را به دوبه تخلیه یا از آن بارگیری می کند.
اسکله(berth)
پلی است که در بندرگاه از خشکی به طرف آب دریا یا رودخانه قابل کشتیرانی پیش می رود و کشتی ها را برای تخلیه محموله و یا بارگیری به آن می بندند.
تجهیزات بندری(port equipment)
به کلیه وسایلی اطلاق می شود که جهت تخلیه و بارگیر کالاها به کار گرفته می شود. این تجهیزات عبارتند از:
- جرثقیل ساحلی و موبیل
- جرثقیل کانتینر، استرادل کاریر، تاپ لیقت تراک
- برج تخلیه غلات و کیسه همراه با تسمه و نقاله جهت انتقال کالا به انبارها و سیلوها
- لیفت تراک
- انواع کشنده از قبیل تراکتور، کامیون تک ماستر(نوعی کشنده است که دارای اسب و تریلی است).
استاندارد جهانی تخلیه کشتی
مقادیر ذیل به طور معمول در سطح جهانی برای تخلیه کشتی ها در هر روز تعیین گردیده است که مازاد بر آن منجر به دیسپاچ و کاهش از آن منجر به دموراژ می گردد:
- کالاهای عمومی یا متفرقه (جنرال کارگو) 5000-1000 تن در روز که میزان تخلیه آن دقیقا بستگی به نوع بسته بندی کالا دارد.
- کالاهای فله تا 000/20تن در روز
- کالاهای کانتینری 2 الی 3 دقیقه یک کانتینر به وسیله یک جرثقیل کانتینر تخلیه می گردد.
- کالاهای کیسه ای تا 5000تن در روز
انتظار نوبت در لنگرگاه (waiting time)
مدت زمان توقف کشتی از لحظه ورود به لنگرگاه تا لحظه پهلوگیری به اسکله را از زمان انتظار نوبت کشتی در لنگرگاه گویند. یعنی در واقع زمان انتظار، کل زمان بین لحظه ورود کشتی به لنگرگاه و لحظه پهلوگیری است.
زمان توقف در اسکله(service time)
مدت زمانی را که کشتی در پای اسکله قرار می گیرد تا محموله آن تخلیه یا بارگیری گردد را در زمان توقف در پای اسکله گویند. عینی در واقع کل زمان بین پهلوگیری و خروج از بندر، لازم به توضیح است که در زمان توقف در پای اسکله، ممکن است کشتی بنا به عللی قادر به تخلیه و یا بارگیری نباشد، ولی در هرصورت این مدت جز زمان توقف پای اسکله محسوب می شود.
زمان توقف در بندر(turn-round time)
کل زمان بین لحظه ورود کشتی به لنگرگاه و خروج آن از بندر را زمان توقف در بندر گویند.
حقوق، عوارض و هزینه های بندر بر کشتی ها در بنادر جنوبی
(کانتینری، غیر کانتینری، رو-رو، مسافر)
حقوق و عوارض بندری به کشتی ها شامل موارد ذیل می باشد:
- حق ورود کشتی به دهانه بندر
- حق ورود کشتی به بندر
- حق تخلیه و بارگیری در اسکله
- حق تخلیه و بارگیری در لنگرگاه
- عوارض فانوس دریایی
هزینه های بندری متعلقه به کشتی:
هزینه های بندری متعلقه به کشتی (شناور)
هزینه راهنمایی شامل:
- لنگر اندازی و لنگر برداری
- هدایت کشتی
- پهلو دهی و جداسازی از اسکله
* هزینه لایروبی
* هزینه توقف کنار اسکله
* هزینه یدک کشی
* هزینه جمع آوری زباله از کشتی
* دیماند اضافه کاری